Chằm tía còn có tên khác là cây xỏm đeng, dạ chàm, thuộc chi Strobilanthes, họ Ôrô (Acanthaceae). GS. Vũ Văn Chuyên đã sơ bộ tạm kết luận chàm tía có thể là Strobilanthes cusia (Nees) 0. Kuntze, họ Ôrô (Ậcanthaceae).

Chàm tía mọc hoang và được trồng phổ biến ỏ một sô' tỉnh miền núi rníốc ta, đặc biệt có nhiều ỏ huyện Hoà An, Quảng Hoà tỉnh Cao Bằng.

Theo kinh nghiệm, nhân dân địa phương thường dùng lá và rễ tươi của cây chàm tía để chữa một sô* bệnh gan mật như: viêm gan siêu vi trùng, viêm mật cấp. Đặc biệt, thuốc có hiệu quả tốt trong những trường hợp bí tiểu tiện của bệnh xơ gan cô trướng. Ngoài ra chàm tía còn đựợc dùng để điều trị một sô bệnh khác nhừ: trĩ, chàm đầu trẻ em, bó gãy xương... thường dùng dưối dạng thuốc sắc hoặc vò lá tươi lấy nước uống. Dùng đơn độc hoặc phối hợp thêm với một số dược liệu khác.

Thành phần hoá học:

Trong lá chàm tía có các hợp chất tự nhiên: ílavonoid, saponin và tanin, trong đó ílavonoid có hàm lượng cao nhất. Trong rễ cũng có flavonoid và coumarin, nhưng hàm lượng thấp . Anthocyan là thành phần ílavonoid chủ yếu trong chàm tía .

Bế Thị Thuấn và cộng sự đã chiết tách, phân lập được một chất ílavonoid thuộc nhóm anthocyan và dư đoán cấu trúc có thể là peonidin (3, 5, 7, 4 - tetrahydroxy - 3' ị methoxy anthocyanidin) . Một số tác dụng dược lý: Chàm tía có tác dụng chống viêm, lợi mật, lợi tiểu, bảo vệ gan và chống oxy hoá .

Các nghiên cứu độc tíiih Gấp và bán trường diễn qua đường uống trên súc vật thí nghiệm chứng tỏ dịch chiết lá chàm tía hầu như không độc

Theo y học cổ truyền: có thể đưa chàm tía vào nhóm thuốc có tác dụng thanh nhiệt trừ thấp, lợi đởm thoái hoàng, thông qua tác dụng trừ thấp đã gián tiếp làm tăng chức năng kiện của tỳ vị. Đặng Kim Thanh (2001), dùng chàm tía trên bệnh nhân sau mổ sỏi đường mật có dẫn lưu Kehr và trên bệnh nhân viêm gan virus cấp, cho kết luận

Tác dụng lợi mật của nước sắc chàm tía trên những bệnh nhân mổ sỏi đường mật có dẫn lưu Kehr:

Chàm tía có tác dụng lợi mật. Liều 30ml chàm tía (3:l)/24 giò tương đương 90g lá tươi/24giò được uống 3 ngày liên tục là liều tác dụng lợi mật thể hiện rõ và chính liều này có hiệu quả tác dụng cao nhất (P<0,0005). Tác dụng này còn duy trì 3 ngày sau ngừng thuốc, nhưng ồ mức độ thấp hơn.

Sau khi uống chàm tía, bilirubin toàn phần trong máu giảm so vội trước khi uống chàm tía một cách có ý nghĩa lớn (P<0,0005), đặc biệt làm giảm bilirubin máu trực tiếp (P<0,01).
 Cảm giác chung của bệnh nhân là dễ chịu hơn. Chưa thấy có biểu hiện tác dụng không mong muốn.

Chàm tía được ứng dụng vào điều trị viêm gan virus cấp với liều 30ml (3:1) /24giờ trong suối thời gian nằm viện so với nhóm chứng cho thấy:

Các triệu chứng lâm sàng chủ yếu như: mệt mỏi, chán ăn, rối loạn tiêu hoá, hoàng đản mất nhanh (P<0,05).
Bilirubin máu toàn phần, AST, ALT nhanh trỏ về bình thưòng hơn (P<0,05).
Số ngày nằm viện ngắn hơn (P<0,05).
Tỷ lệ bệnh nhân đạt kết quả tốt cao hơn (P<0,05).
Với những tác dụng đó [20], [21], [22], [81] có thể sử dụng chàm tía trong các trường hợp sau:

Dùng cho bệnh nhân sau mổ sỏi đường mật có dẫn lưu Kehr hỗ trợ làm sạch đường mật và đào thải bilừubin nhanh hơn.

 Dùng hỗ trợ trong điều trị một số bệnh gan, như: viêm gan virus cấp, mạn, viêm gan do thuốc.

Đọc thêm tại:

•  http://phongbenhgan.blogspot.com/2014/09/nguyen-nhan-va-co-che-benh-sinh-cua.html
• http://phongbenhgan.blogspot.com/
• http://phongbenhgan.blogspot.com/2014/08/uong-lay-viem-gan-b.html